Şaşılık (Gözlerde Kayma) Nedir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir? Genel olarak çocuk yaşta görülen şaşılık (göz kayması) erken teşhis edilmediğinde yürüme, konuşma gibi fonksiyonların gelişiminde gecikme, az görmeye bağlı okul başarısında düşüş ve sosyal hayata uyum sağlayamama gibi sorunlara neden olmaktadır. Peki, şaşılık (göz kayması) rahatsızlığının tedavisi mümkün müdür? Çocuklarda ve yetişkinlerde uygulanan tedavi yöntemleri nelerdir? Şaşılık Nedir? Sağlıklı bireylerde her iki göz birbirine paralel ve uyumlu olarak çalışmaktadır. Eğer gözler arasındaki bu paralellik bozulmuşsa yani bir göz bakmak istenilen noktaya bakarken diğer göz yukarıya, aşağıya, içe veya dışa kayıyorsa bu durumu şaşılık olarak tanımlanmaktadır. Şaşılık Belirtileri Nelerdir? Şaşılık çocuklarda yaygın olarak görülen göz problemidir. Şaşılık belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz: Gözde kayma Baş ve gözün bir yana çevrilerek bakılması Göz tembelliği Ailede şaşılık hikayesi olması Güneşte gözü kapama isteği Şaşılık Nedenleri Nelerdir? Gözü hareket ettiren kaslar, kasları yöneten sinirler ya da göz hareketlerinin merkezi olan beyindeki problemler neticesinde şaşılık gelişebilmektedir. Genetik geçiş söz konusudur. Buna bağlı olarak; ailede şaşılık olanlarda risk daha fazla görülmektedir. Annenin hamilelik döneminde geçirdiği hastalık, zor ve uzamış doğum, erken doğum, doğum sonrası travma, yüksek ateşli hastalık ve havale öyküsü olanlarda görülme ihtimali artmaktadır. Göz numarası yüksek olan bir çocuk net görmeye çalıştıkça gözlerinde kayma ortaya çıkabilmektedir. Serebral palsi, down sendromu ve diğer kalıtsal kromozomal hastalıklarda görülme ihtimali artmaktadır. Beyin tümörleri, kafa travmaları gibi durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Şaşılık Türleri Nelerdir? Toplumda en sık görülen şaşılık türleri içe kayma ve dışa kaymalardır. İçe Şaşılık (Kayma) Doğumsal Akomodatif (Yüksek hipermetropiye bağlı içe kayma) Sabit kayma Doğumsal içe kaymalar Bebeklerde yaygın bir şaşılık türüdür ve kayma genelde geniş açılıdır. Akomodatif içe kaymalar 2 yaş üstü ve çocuklarda görülen en yaygın içe kayma türüdür. Bu şaşılıkta çocuk baktığı noktaya odaklanmaya çalıştığında kayma ortaya çıkmaktadır. Dışa Şaşılık (Kayma) Dışa kaymalar, çocuk hayal kurarken, yorgun olduğunda, güneş ışığında ya da fotoğraf çekimleri sırasında flaş ışığının etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Böylelikle aileler genellikle çocuğun parlak güneş ışığında bir gözünü kıstığını farketmektedir. Şaşılık Teşhisi Nasıl Konulur? Şaşılık tanısı klinik göz muayenesiyle kolaylıkla konulmaktadır. Özellikle çocukluk döneminde hastalığın erken teşhis edilerek tedavi edilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle çocukların göz taramasından geçmesi büyük önem taşımaktadır. Hastalığın erken teşhisi ve tedavisiyle göz tembelliği riski azalarak, kişide 3 boyutlu görme gelişmektedir. Tedavi Yöntemleri Nelerdir? Erken teşhis, tedavi için oldukça önemlidir. Geç tanı konulması durumunda oluşacak göz tembelliği ise kalıcı görme azlığına neden olmaktadır. Göz tembelliğinin eşlik ettiği şaşılık durumlarında sağlam göze kapama tedavisi uygulanarak zayıf gözün görmesinin artırılması amaçlanmaktadır. Tam bir göz muayenesinden sonra göz doktorunuz sizin için uygun tedaviyi belirleyecektir. Tedavi şekillerini şu şekilde sıralayabiliriz: Gözlük veya kontakt lens; düzeltilmemiş hipermetropiye bağlı oluşan şaşılıklarda gözlük veya kontakt lens tedavisi tedavisiyle olumlu sonuçlar alınabilir Ortoptik tedaviler; göz için uygulanan fizik tedavi olarak tanımlanmaktadır. Bazı tip şaşılıklarda uygulanmaktadır. İlaçlar; göz damlaları, kas dengesini yeniden oluşturabilmek için yapılan kas içi Botulinum toksin enjeksiyonları Cerrahi; kas boyu ve pozisyonu cerrahi olarak değiştirilerek gözlerin doğru hizalanması amaçlanmaktadır. Cerrahi genel anestezi altında uygulanmaktadır. Kaymanın düzeltilmesi ile görme düzeyinin iyileştirilebileceği ve binoküler görme beklentisi olan hastalarda erken cerrahi daha çok tercih edilmektedir. Çocuk büyüdükçe normal görme ve derinlik hissi 3 boyutlu görme beklentisi azalmaktadır. Bu sebeple cerrahi okul öncesi yapılması önerilmektedir. Yetişkinlerde Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir? Yetişkinlere uygulanan tedavide şaşılığın başlangıç dönemi dikkate alınmaktadır. Yetişkin dönemde başlayan şaşılık her zaman çok önemlidir. Öncelikle şaşılığa neden olabilecek hastalıkların varlığı araştırılarak tedavi edilmektedir. Şaşılık nedeni ortaya çıkan diplopi (çift görme) hastanın hayat kalitesini olumsuz etkilemektedir. Yetişkinlerde görülen şaşılık durumunda kayma miktarına göre tedavi planı yapılmaktadır. Buna bağlı olarak, prizmatik camlarla, göze hareket veren kaslara uygulanan botulinium toksin (botoks) enjeksiyonuyla veya cerrahi yöntem ile hastanın hem göz kayması hem de çift görmesi ortadan kaldırılabilmektedir. Çocukluk Döneminde Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir? Bazı şaşılık tiplerinde gözlük kullanımı ile tamamen tedavi sağlanabilmektedir. Bu yüzden tedavinin ilk basamağı çocukta gözlük ihtiyacının doğru bir şekilde tespit edilip düzeltilmesi gerekmektedir. Göz tembelliğinin eşlik ettiği durumlarda gözlükle birlikte göz kapama tedavisinin de uygulaması gerekebilmektedir. Göz Kapama Tedavisi Nasıl Uygulanır? Şaşılıkta hastanın yaşına ve göz tembelliğinin derinliğine göre belirlenen süreler için sağlıklı göze kapama tedavisi planlanmaktadır. Yapışkanlı göz kapatma pedleri ile iyi gören göz günün belli sürelerinde kapatılırak, hastanın göz tembelliği bulunan gözünü kullanması sağlanmaktadır. Kapama tedavisi sırasında hastanın gözlüklerini de kullanması gerekir. Gözlüğe rağmen kayma devam ediyorsa göz kaslarına düzeltme ameliyatı yapılması gerekir. Ameliyat öncesi ve sonrası gözlük kullanımına devam edilebilmektedir. Göz tembelliği olan hastada ameliyat öncesi ve sonrası göz kapama tedavilerinin yapılması gerekir. Şaşılık hastalığında uygulanan tüm tedavi yöntemleri çocukluk döneminde daha yüksek başarı oranına sahip olduğundan hastalığın erken teşhis edilerek tedaviye başlanması büyük önem taşır. Sıkça Sorulan Sorular Şaşılık Tedavi Edilmezse Ne Olur? Tedavi edilmezse ortaya çıkabilecek durumları şu şekilde sıralayabiliriz: Göz tembelliği Yürüme, konuşma gibi fonksiyonların gelişiminde gecikme Az görmeye bağlı okul başarısında düşme ve sosyal problemler Göz ağrısı, göz yorgunluğu, baş ağrıları Çift görme Derinlik hissinde – 3 boyutlu görmede zayıflık Şaşılığın sebep olduğu kozmetik görünümün kişisel özgüvene olan negatif etkisi Ameliyat Süreci Nasıldır? Şaşılık cerrahisi hastane ortamında günübirlik yapılan bir işlemdir. İyileşme süresi oldukça kısadır ve hasta birkaç gün içerisinde normal yaşantısına dönebilmektedir. Tedavi Sonrası Süreç Nasıldır? Cerrahi sonrasında gözlük, kontakt lens veya prizma tedavisi ile göz kaslarının hassas ayarı gerekebilmektedir. Bazı durumlarda cerrahi düzeltme fazla veya az gelebilir veya düzeltme yapılan gözlerde kayma tekrar ortaya çıkabilmektedir. Bu gibi durumlarda yapılacak ek cerrahiler ile daha doğru ayarlama sağlanmaktadır.
